इकडे तिकडे चोहीकडे साध्या सायकल वरून सगळीकडे ch7

ह्णह्रसूरमAये एक पुएयाचा व एक मुबइलचा महाराङ्ग-ीयन भेटला होता. ह्णह्रसूर मु,ामात पुएयाहख़न एर्क्ष्ैंह्नेस डिलीङ्महरीने आलेले पाकीट मिळाल. एयात ह्नभाकर जेथे वायरमनअया जागेवर कामाला होता एया दीपक इलेक्ष्टि-क र्ैंटोअसलचे मालक श्रीयुत महाजन यानी आह्णही मागितलेले आमचे आयडेंटीफिकेशन कज्ज् शकेल अस पख पाठवल होत. उ/ि झिीीं ारीींशी, ॠ. झ. ज. ह्णह्रसूर सिटी अशा पखयावर पखे येएयास येथपासून सुज्ज्वात झाली. ह्णयुनिसिपल कमिशनरकडूनहि आह्णही सटिलफीकेट घेतल. एयानीच आह्णहाला मदत मिळएयासाठी नगराAयक्षाना शिफारस केली. येथे साश्र्लधारामा नावाअया ैंी "नगराAयक्षा' एयावेळेस होएया.

तेथे एक मनुङ्घय भेटला तो कलेक्ष्शन मिळवून देतो ह्णहणाला ह्णहणून आमचा निघायचा दिवस पुढे ढकलायचे ठरविले. परतु हा माणूस भला आहे की नाही हे निञ्च्तिपणे कळणे जज्ज्र होत. नाही तर निङ्घकारण आमचा एक दिवसाचा खचल ङ्महायचा व आमचे प्रसे विनाकारण फुकट जायचे अथवा तो आमअया नावाखाली कलेक्ष्शन करायचा व र्ैंवत:च गिळकत करायचा कुणी सागाव! पण तो ह्णहणाला माअयाबजल टाऊन हाह्यलवर कुणालाही विचारा. एयाने एयाचवेळी एयाच घर दाखवल. एयावेळी आणखीनच कमी रहदारीअया व लहान गङ्कङ्कयातून जाव लागल ह्णहणून एखाणा चिखपटात शोभावा असा ह्नसग - एखाणा माणसाने मदत करएयाच नाटक कराव व ऐनवेळी एयाअया आळीत आङ्कयावर एयाने शिड्ढी माज्ज्न इशारा णावा नि एयाचे गुड साथीदार जमा होऊन आपङ्कया जीवावर बेतावा - डो—यासमोर उभा राहिला. पण हे सवल मनचि"ती ते व्ररी न चि"ती याला धज्ज्न होत व तस ठरल. आह्णही टाऊन हाह्यलमAये एयाची माहिती मिळविएयाचा ह्नयएन केला. पण आधी अया ङ्मयंी भेटङ्कया एया ङ्मयंी एयाला ओळखत नङ्महएया ह्णहणून आह्णही जरा घाबरलो. परतु टाऊन हाह्यलमधील एका जुधया जाणएया माणसाने सागितले की मी एयाला खूप वषालपासून ओळखतो. तुह्णही जज्ज्र थाबाव एयाअयाकडे, जा तुमच काहीही नुकसान होणार नाही, फायदा निञ्च्ति होइलल. काही काळजी कज्ज् नका, तो विैवासाचा माणूस आहे नि एयाह्नमाणे दुसरे दिवशी सकाळी सयद रसूलकडे गेलो. तो लगेच भेटला. नतर एयाने काही श्रीमत व काही दानशूर माणसाअया घरी व मिङ्कसमAये नेल. अनेक ठिकाणी जाएयात एक तास झाला. पण दोन ठिकाणाहख़न ह्नएयेकी ज्ज्. 5 - 5 मिळाले. (10 ज्ज्पये एकूण)

ह्णह्रसूरमAये चदनी लाकडापासून तयार केलेङ्कया अनेक आकषलक र्वैंतू दिसत होएया. नगरपालिका, सरकारी तारघर, महाविणालये एका रागेत होते. खरे तर पूर्वीचे हे राजवाडेच होत. तो भङ्मयपणा, नक्षी लक्ष वेधून घेते.

टिपूला ह्णह्रसूरचा वाघ ह्णहणत, ते ह्णह्रसूर आह्णही पाहिले. ह्णह्रसूर ही पूर्वी ह्णह्रसूर र्सैंथानची राजधानी होती. च.ड.ठ.ढ.उ. (ड.ढ.)चा र्ैंटस्ड कङ्घणराजेंऊ सकलल जवळ बाधएयाचे काम चालू होते. येथे साह्य मिङ्कस फार आहेत. येथे सवल काम किती टापटीपीत चालते हे पाहाणे विलोभनीय होय. येथे "मालकाना' सावकार, यजमान ह्णहणएयाची पजत आहे.

ह्णह्रसूर पह्यलेस जवळच नगरपालिका टाऊन हाह्यल आहे. ह्णह्रसूरला काही लोक "डश्रशशळिसि उळींू' ह्णहणतात. पण आह्णहाला कलकखाा, मुबइल, मऊास या अएयत गजबजलेङ्कया शहरापेक्षा ह्णह्रसूर, खिवेंऊम, ह्रऊाबाद, बगलोर, कोइलमतूर, जयपूर, लखना्र इएयादी कमी गजबजलेली शहरे अधिक आवडली. ह्णह्रसूर हे शहर फारच उखाम आहे. ह्णह्रसूरहख़न 37 म्रल गुडलपेठ नावाच गाव आहे. हा बगलोर, उदकमडल (उटकमड, उटी, निलगिरी) र्ैंटेट हाय वे होय. सवल सतत चढ आहे. फं 2 - 3 उतार गुडलपेठपयॄत आहेत. बराचसा रोड सिमेंट कास्क्रुीटचा आहे. उदकमडलला पोचएयाचे हे मु्रूय 3 टप्तपे होत - ह्णह्रसूर ते गुडलपेठ, गुडलपेठ ते गुडुलूर व तिसरा अथालत गुडलूर ते उदकमडल ह्णहणजे 101 म्रल घाट. आज आमअया ह्नवासाचा 23 जून पासून निघाङ्कयाचा 23 वा दिवस होय. आज आकाश चामुडा हिङ्कस नतर र्ैंवअछ, निरभ्रु, निळ व ह्णहणूनच रह्णय वाटल. सवलख येथे हिरवीगार रह्णय वनश्री पसरली होती. अथालतच र्ैंवअछ सूयल ह्नकाश पडला होता, पाऊस नङ्महता. पावसाळी हवा नङ्महती. आज आह्णही ह्नथमच निलगिरीअया रागा पाहिङ्कया. एया खरोखरच नि—या व मोहक वाटतात. आह्णही जेङ्महा या रागा पाहिङ्कया तेङ्महा सुह्नभातीच एयावर अतिशय मनमोहक इऊधनुङ्घय पडले होते. असा देखावा पाहावयाला फार महान भा्रयच हव. टप्तप्तयातील सवल डोंगरावर या इऊधनुङ्घयाने आपली सखाा र्ह्नैंथापित केली होती. हा देखावा पहाएयासाठी येथेच दुचाकीवज्ज्न यायला हव नि तेही या भर पावसा—यात अस आह्णहाला वाटल. आमचा आह्णहालाच हेवा वाटला. आजचा सूयार्लैंत, निलगीरीअया नि—या रागा व पाढरे ढग यातून जे साश्र्लदयल ओसडत होत ते मनाला वेड लावणार होत. नजनगुड व बेगुर ही आजअया वाटेतील मोठी गावे होत.

ह्णह्रसूर पासून 16 म्रलावर "नजनगुड' आहे. हा बहमतेक चढाचा व घाटाचा भाग आहे. साधारण येथून शभर म्रलावर उटी आहे. "गुडलपेठ'ला दुपारीच पोहचलो. येथे रहावयाची सोय होइलना. तहसिलदार, पी डरङ्कयू डी इजिनीअर आणि तेथील आडमुठेपणा करणारा शिपाइल यात आह्णही लबकासारखे हेलकावत होतो. शेवटी "ह्नवासी बगङ्कयात' रहायची सोय झाली. "गुडलपेठ' टुमदार गाव आहे. आह्णही जाऊ तेथे गर्दी होइल. वगलणीहि चागली जमली. तहसिलदाराअया चागुलपणामुळे ह्नथमच लाऊर्डैंपीकरवज्ज्न ङ्मया्रूयान दिले. दुसङ्खया भाषेतील श्रोएयासमोर असा कायलक्रुम करएयाची पहिलीच वेळ होती.

येथेच ह्नभाकराचे "घडह्लाळ' बद पडले! खरे तर आमअया सार्रूया सायकल ह्नवाशाकडे कह्यमेरा, दुबिलण, ट-ार्झिैंटर, र्रिैंटवाह्यच असणे अएयत आवैयक असते! पण खरोखर आमअयाबरोबर तसे काहीच नङ्महते. फं एक जिज साथ देत होती. येथे सहसा हि"दीत कोणी बोलत नाहीत. भाषावाद आहे, पण आह्णहाला जाणवला नाही.

आमचे गुडलपेठ ते गुडलूर हे 31 म्रल अतर फार झपाटह्लाने कापल गेल. हा र्रैंता ह्णह्रसूर गुडलपेठपेक्षा अनेक ृङ्गींनी अवघड, भितीदायक व एयाहख़न दाट जगलाचा आहे. तरीही आह्णही उटीअया या दुसङ्खया टप्तप्तयासाठी पहिङ्कया टप्तप्तयापेक्षा उशीरा निघून पहिङ्कया टप्तप्तयापेक्षा दुसङ्खया टप्तप्तयावर लवकर पोहोचलो. याचे मु्रूय कारण ह्णहणजे अनेक अवघड, चढणीअया व वळणाअया असलेङ्कया घाटाचे उतार जबरर्दैंत आहेत.

गुडलपेठ ते गुडलूर - उटीचा दुसरा टप्तपा. आज वारा 1चित होता. पाऊस नङ्महता, ऊन होत नि अति सुदर रमणीय वनातून र्रैंता होता. वाटेत बदिपूर जवळ ह्णह्रसूर राअयातील "नह्यशनल गेम सस्क्ष्अयूरी' आले व एयानतर लगेच आताच तमिलनाडू (मऊासची) सीमा सुज्ज् होताच मऊास राअयातील "नह्यशनल गेम सस्क्ष्चूरी' आले. तेथे वधय पशूअया न्रसगिलक क्रुीडा पाहएयाची सोय आहे. जस महाराङ्ग-ातील चऊपूर (चादा) येथील "ताडोबा राङ्ग-ीय उणान' कि"वा आफ्रिुकेतील टागनिकामधील राखीव अरएय. विशेषत: वषाल ऋतुत र्ैंटेट हायवेवर काही वधय पशू येतात. एरङ्मही सहसा येत नाहीत. रानटी हखाी येथून र्रैंता ओलाडतात. तशा पाटह्ला या अरएयाजवळ आहेत. अशा पाटह्ला असलेङ्कया भागात पुढील अनुभव आला.

येथे हखाी नुकतेच येऊन गेङ्कयाअया खूणा दिसत होएया. (हखाीची विवा) ह्णहणून आह्णही अधिकच घाबरलो. नि एयात अधिकच भर ह्णहणून ओरडएयाचे आवाजही येत होते. अरएय इतक दाट होत की काही ठिकाणी सूयलह्नकाशही जमिनीवर पडत नङ्महता. "घाट रोड' होता, इतका की आह्णही हातात गाडी घेऊन नेट (जोर) लावून ढकलून नेत होतो. मला वाटत होत की आपली आणि एखाणा रानटी हखाीची गाठ पडेल की काय? नि तोच माझ लक्ष एके ठिकाणी वेधल गेल. ह्णहणून मी लक्षपूवलक भीतियुं अत:करणाने पाहख़ लागलो. पहातो ती गोङ्ग तेथील दगडाअया रगाची होती. पण दगड ह्णहणावे तर हालचाल करणारी शिळा कोण? तर ती शिळा नसून तो पखवीवरचा सAयाचा जमिनीवरचा अएयत अजैं व सवालत र्जौंत जगणारा (जमिनीवर रहाणाङ्खया ह्नाएयाप्रकी) असा एक रानटी हखाी होता. तो एयाचे अम खात होता. ह्णहणजेच झाडे मोडून खात होता. ह्णहणून मी घाबज्ज्न ह्नभाकरला "धोका आहे' अशा अथालचे सागून व खूण कज्ज्न आह्णही दोघे एया अवघड ह्नसगी कठीण चढावावरही दुचाकीवर र्ैंवार झालो. थोडे पुढे जाऊन वळणावर उतरलो. मी एकीकडे घाबरलोही होतो. पण तरीही ह्नभाकरला तो हखाी दाखविएयासाठी एया वळणावह्वन फार ह्नयएन केले. पण तो हखाी या अएयत दाट वनात ह्नभाकरला दिसू शकला नाही. फं तो मोडत असलेङ्कया झाडाचे आवाज ऐकू येत होते. मी र्रैंएयाअया अया कडेने जात होतो एया कडेअया अगदी जवळ हा हखाी होता. मी जो एयाअया शरिराचा आधी भाग पाहिला तो एयाअया सोंडेचा सुज्ज्वातीजवळचा भाग होता. नतर मी हळूहळू खूप वर मान कह्वन पाहिले. तेङ्महा माअया लक्षात आले की हा एक फार मोठा जगली हखाी आहे. एयाने मला पाहिलेही. पण एयाने आमअयाकडे "पाहख़न घेतले नाही' ह्णहणूनच मी हा ह्नसग तुह्णहाला सागायला उरलो आहे. कारण हा दिवस ह्णहणजेच गुज्ज्वार, आषाढ शुज 8, शके 1886, सवत 2020 होता. आह्णही ह्नवासाला निघाङ्कयापासूनचा हा 24 वा दिवस होता व माझा तारखेने चोवीसावाच (24 वर्षे पूणल) दिनाकाने वाढदिवस होता. ह्णहणजेच 16 जुल्र 1964 होय. आह्णही थोडह्लावेळाने पुधहा चालत राहिलो. पण मी तो रानटी हखाी र्ैंवअछदपणे वावरताना पाहिला. रानटी हखाींचा कळप सहसा तुह्णहाला काही करणार नाही. पण एकटा रानटी हखाी हमखास ह,ा चढवतो.

वरील ह्नसग घडला ती वेळ सुमारे सकाळी आठ - नऊची होती. जे घडल एयाहख़न काही वेगळ घडल असत व मला ताएकाळ मएयु आला असता तर मी तेङ्महा हसत र्ैंवीकारला असता व अजूनही मएयु मी हसत र्ैंवीकारायला खरोखरच तयार आहे. या ह्नसगातून सहीसलामत सुटएयाचे एक ह्नमुख कारण ह्णहणजे हा ह्नसग मी तुह्णहाला सागएयाचा हा सुवणल योग यायचा होता व तुह्णहाला हा ह्नसग माअयाकडून ऐकएयाचा सुयोग येणार होता.

आह्णही थोडह्ला वेळातच पुढे सरकलो व उताराला सुज्ज्वात झाली आणि इतक्ष्यात उजङ्मया बाजूकडील रानातून एक भला मोठा सपल, पिवळा नागोबा आह्णहाला पूणलपणे आडवा येऊन डावीकडील रानात निघून जाता झाला. ह्णहणून आह्णही गाडीला ब्रुेक्ष्स लावले व एयाला मोकळा र्रैंता कह्वन दिला. (साइड दिली.) हा आह्णहाला जे सफरीत अनेक सपल दिसले एयातील सवालत मोठा होय. हा सुमारे 6 ते 9 फूट लाबीचा होता. आह्णही अधिक सावधानतेने गाडी चालवू लागलो.

या र्रैंएयाने बदीपूर पासून अरएय अधिकच दाट होत जाते. खारीअया जातीचा एक पिवळा का—या रगाचा मोठा ह्नाणी पाहिला. तसेच डाङ्मया बाजूस फारच सुदर हरणाचा कळप पाहिला. ही हरणे वाहने आली की पळून जातात व एयानीही ओळखले की काय? ती मुळीच पळाली नाहीत. ह्णहणून तो आह्णहाला सुदर हरणाचा कळप पाहएयाची सधी साधता आली. ते मग आमअयाकडे पाहात होते. एयाचे कारण हे असू शकेल की आह्णही हि"र्दुैंथान दुचाकी ह्नवासी होतो अस एयाना वाटल असाव अस मी हे विनोदाने ह्णहणू इअछीतो.

आज आह्णही ह्णह्रसूर राअय सोडले. या सीमेपासून ह्णह्रसूर शहर 54 म्रल राहाते. जेथे सीमा सपते तेथे "थशश्रलिाश ींि चूीिीश'अशी अक्षरे असलेली राजेशाही सुदर कमान होती एयावर "लिाश रसरळि'अस इग्रुजीत लिहिल आहे. नतर एक पूल आहे व मग मऊास राअय सुज्ज् होत नि येथे फाह्यर्रेैंटचा आडवा अडसर (जकात व टोल नाका) आहे. मऊास राअयातील या र्रैंएयावर र्जौंत दाट रान आहे व वेळूची हिरवीगार बेटे आहेत, सागाची लागवड केलेली आहे. एक राअय सोडून दुसङ्खया राअयात दुचाकीने ह्नवेश करएयाची ही पहिलीच वेळ होय. अथालत अडसराजवळ ह्नएयेक वाहनास थाबावे लागे. अथालत आह्णहालाही उतरावे लागले. निलगिरीअया आसमतातील र्औंमानाचे बदलते रग, मेघाअया करामती, सुदर हालचाली निलगिरीअया सहवासात फारच मोहक व अवणलनीय वाटतात. एयात पावसाचे ढग निलगिरीवज्ज्न जातात ती ृङ्घये खूप विलोभनीय असतात!

गुडलूर हा मऊास राअयातील आमअया पहिङ्कया तीन मु,ामातील पहिला मु,ाम होय. हे गाव पाच हजार फूटाहख़न र्जौंत उचावर आहे, ह्णहणजे महाबळेरिहख़न र्जौंत उच आहे. पण महाबळेरिहख़न र्जौंत दाट अरएय आहे.

अथालतच हे एक हिल र्ैंटेशन आहे. हे उदकमडलपेक्षा र्ैंर्वैंत राहाणीमानाच थड हवेचे ठिकाण आहे. येथील हवा गार होती. पण आह्णहाला फार उएसाहवधलक वाटले. येथील डेप्तयुटी तहशीलदारानी दुसरी सोय होएयाचा निणलय होइलपयॄत सामान ठेवायला जागा दिली. ही जागा ह्णहणजे येथील कचेरीसाठी बाधलेली नवी इमारत होय. एयात अजून कोणतेही आह्यफिस आलेले नङ्महते. तेथे आमच आह्णही कुलुप लावल पण ही जागा अएयत थड होती. नतर तहशीलदार वाटल तर दुसरी जागा देतील. पण येथील तहशीलदार विशेष चागले नङ्महते. तहशीलदार दुपारी एक नतर भेटले पण ते जेवायला गेले व 3।।ला परत येतात.

जय हि"द हाह्यटेलमAये उपहार घेतला. (दोघाचे मिळून 1ज्ज्. 38प्रसे झाले) जिलेबी (इम्रुती) 25 प्रशाची घेतली. तसेच गुडलपेठला निघताना केशरी भात (शिरा) ह्नएयेकाला 25 प्रशाचा घेतला. हे सवल माअया 24ङ्मया वाढदिवसानिमिखा होय. ह्नवासात वाढदिवस ह्नथमच आला. आजपासून ह्नएयक्ष निलगिरीतून ह्नवास (सुमारे कधयाकुमारीपयॄत) केला. निलगिरी हा खरोखरच निळा आहे.

गुडलुरची आह्णही उतरलो ती कचेरी अशा उच जागी आहे की तेथून देखावे फार फार मनोहर, चिखावेधक, मोहिनी घालणारे व भुरळ पाडणारे दिसतात. पाहतच राहाव. काही वेळेला मधङ्कया सपाट भागात ऊन दुसङ्खया बाजूला पाऊस व आह्णही होतो ती पावसाळी हवा व ढग अशीच सारखी बदलती. येथून केरळ मAये (कालिकत) जाएयासाठी 84 म्रल र्रैंता आहे. तसेच गुडलपेठहख़न कालिकतला जाएयास मागल आहे. जगलाचे निरनिराळे पड्ढे, टप्तपे व ह्नकार पडतात. पुढअया ह्नवासातील मागालची व वाटेतील गावाची नि तसेच आह्णहाला करावयाअया मु,ामाची र्ैंपङ्ग कङ्कपना आगाऊ आह्णही कज्ज्न घेत असू. बेंगलोरपासून नकाशे वापरले. उटकमड, खिचूर, कोचीन, कोइमखाुर, कोड्ढायम, खिवेंऊम, नागर1ाइल व कधयाकुमारी कधी येणार यासाठी आह्णही अधीर झालो होतो. याप्रकी कोड्ढायम वज्ज्न जाएयाचा आह्णही योजलेला विचार पेज्ज्बावूर (केरळ) येथील कमिशनरअया सागएयावज्ज्न बदलून अलेप्तपी, ि1लाह्यन मार्गे कधयाकुमारीला गेलो. गुडलूरअया सुमारे 20 म्रलाअया परिसरात चहा कि"वा काह्यफीअया म—याचे मालक राहतात. आह्णहाला सामाधय माणसाकडून व ओळखी शिवाय येथे 6 - 7 ज्ज्पये कलेक्ष्शन मिळाले व तेही या पचायत युनियनचे आह्यफिस असलेङ्कया छोटह्लाशा गावात. आह्यफिसात मह्यटि"गवर आह्णही सतरजी टाकून झोपलो. आमअया बरोबर राखी झोपायला असलेङ्कया वाह्यचमनला आमअया भाषा (इग्रुजी, हि"दी, मराठी) येत नङ्महएया ही ह्नथमच वेळ होय व दुभाषीही कोणी नङ्महता तरी सवल खुणेने पार पडून काही खास झाला नाही. वाह्यचमन फारच चागला होता. येथे आह्णही अया कचेरीत झोपलो एया जवळअया दुसङ्खया कचेरीतून ह्नमाणपख घेतले. आमअया कचेरीतील र्ैंपेशल डेप्तयुटी तहशीलदार फारच चागले होते. ते थोडे इग्रुजीत व कि"चित हि"दीत सागत "समोर डोंगर दिसतोय ना? अएयत उच व सरळ. तो तेरा म्रल झिगझह्यग र्रैंएयाअया सहायाने चढून एयाअया माखयावर जावयाचे. मग काहीसे सपाट पठार लागेल नि हळूहळू तुह्णही उटीला जाल.'

विशेषत: दक्षिणेत आह्णही जेवण अस सहसा घेतल नाही. कारण दक्षिणेतला उकडा भात कि"वा ओरिसातील उसना कि"वा हावरा जातीचा भात आह्णहाला आवडला नाही. शिवाय दक्षिणेत अएयत तिखट पदाथल फार असतात. सार व र्रैंसम फारच तिखट असतात. साबारही फार तिखट असत ह्णहणून आह्णही बहमतेक ठिकाणी इडली साबाराअया ऐवजी इडली चटणी घेतली. दक्षिणेत तादूळाचे व तादूळजधय पदाथल खा,े. आह्णही साधारण एक तासाअया अतराने सायकल चालवताना खात असू.

गुडलुर ते उदकमडल जायचा ह्णह्रसूरहख़न तिसरा व शेवटचा टप्तपा होय. (आह्णही योजलेला) हा अएयत अवघड टप्तपा होय. ह्णहणूनच अतर 31 म्रल असूनही 10 तास लागले. आज हातात सायकल घेऊन पायीच चालणे भाग पडले. सुमारे 70 ट,े अतर गाडी ढकलून धयावी लागली. गुडलूरहख़न 13 म्रल सलग घाट रोड आहे अशी आह्णहाला माहिती मिळाली होती. पण 13 म्रल गेङ्कयावर घाट रोड सपला नाही ह्णहणून फार व्रतागलो व चुकीची माहिती मिळाली ह्णहणून रागावलो. अथालतच गुडलूरहख़न गावातून निघाङ्कयापासूनच हातात गाडी घेऊन चालाव लागल. अशी ही पहिली व शेवटचीच वेळ होय.

गुडलुर सोडङ्कयावर 10 म्रलावर मोठ गाव आहे. एयाच नाव नजनबड्ढा. तेथे थोडी काह्यफी व उपहार कज्ज्न पुढे गेलो. गुडलूरपासून 15 म्रल सतत हातात गाडी घेऊन ढकलत चालत जाव लागल पण 15 म्रलानतर थोडासा उतार लागला व जरा हायस वाटल नि तेथून र्रैंएयाचे मानच बदलते. आह्णही ह्णहणूनच र्जौंत मान ताठ कज्ज्न चालू लागलो. पण हे 15 म्रल पार करायला फारच श्रम पडले. पण पुढे काही अतर सायकलवर बसून व काही चढून गेलो. एयावेळी सायकलवर बसायला मिळाङ्कयावर - एखाणाला विमानात बसएयाची तीव्रु इअछा व हा्रस असते; एयाला अस वाटत असत की विमान ह्नवास करएयात फार मा्रज आहे, मजा आहे, आनद आहे. आपङ्कयाला असा विमान ह्नवास घडला तर? एयाला जस वाटेल अस वाटत असत नि एयाचे तो मनोहर चिख मन:चक्षूसमोर रगवत असतो एया चिखाह्नमाणे एयाच ते र्ैंवप्तन साकार झाङ्कयावर एयाला जो आनद होइलल तसा आह्णहाला सायकलवर बसायला मिळाङ्कयावर होत असे. एयाला जस एयावेळी वाटेल तस आह्णही अनुभवले, ह्णहणजेच थोडक्ष्यात एयावेळी विमानात बसङ्कयासारख वाटत असे. कारण पहिले 15 म्रल अएयत परिश्रमाने, दुचाकीवर न बसता मागल आक्रुमीला व पुढेही अनेकदा मागचीच आवखाी पुधहा होत असे नि अशा रीतीने दुचाकीवर बसायला मिळणे दुमिलळ झाले होते व आह्णही अएयत दमत चाललो होतो ह्णहणून आह्णहाला वर वणलन केङ्कयाह्नमाणे वाटत असे. जरी आह्णही गुडलूरपयॄत किएयेक ठिकाणी दुचाकी ह्नवास केला होता.

पहिले 15 म्रल फारच अवघड आहेत. पण वनश्री अएयत सुरह्णय आहे व विशेष भयानक नाही. चहा, काह्यफीचे मळे असङ्कयामुळे र्जौंत वधय ह्नाणी नाहीत. "ये हरियाली आ्रर ये र्रौंता' यामुळे ह्नवास खूपच सुसि झाला. अधून मधून समुऊसपाटीपासून आपण किती उच आलो हे दाखविणारे दगड व फलक आहेत.

या पूर्वी मी इतक अतर दुचाकी हातात घेऊन चढून गेलो नङ्महतो. या पूर्वी मी व एकजण मिळून पुएयाहख़न 63 म्रल दुचाकी ह्नवास केला तेङ्महा एकाच दिवशी तीन घाट आह्णही चढलो. एयातील वाइल - पाचगणी हा 8 म्रलाचा घाट सपूणल चालत चढावा लागला. पण ह्णह्रसूर ते उदकमडलम हा ह्नवास - 101म्रलाचा ह्णहणजे बहमतेक घाट रोड, अएयत दाट अरएयाचा व एयातही आह्णहाला एक रानटी हखाी भेटला, एक मोठा सपल दिसला इ. अनेक सकटाना तोंड देऊन आह्णही आमअया दक्षिण दि्रिवजयाअया अगदी जवळ येऊन ठेपलो एयाला तोड नाही व ह्नभाकरने तर काखज व खडाळा खेरीज कुठलाही घाट चढला नङ्महता. "मुबइल - पुणे' र्रैंएयावरचा खडाळा घाट आहे तसे 6 खडाळे घाट शेवटअया टप्तप्तयात चढावे लागतील अशी माहिती ह्णह्रसूरला आह्णहाला आधीच मिळाली होती.

ह्णह्रसूरमAये "चकझ'अशी आणाक्षरे असलेली चिींिी लरीआह्णहाला दिसली होती. वरील ठ.ढ.ज.झरीीळसि पुएयातील ह्नायङ्महेट चिींिी लरीीना दिलेले आहे ह्णहणून ती गाडी पुएयाची असेल ह्णहणून तिअया ड-ायङ्महरला भेटलो. तो ह्णहणाला हे पुणे ठ.ढ.ज.चे रिीीळसि आहे. पण ही गाडी सAया उटीला राहणाङ्खया एका लङ्घकरी अधिकाङ्खयाची आहे. ती गाडी उटीहख़न नुकतीच आली होती. एया ड-ायङ्महरने वरील माहिती सागितली. एयाने हेहि सागितले की उटीअया दोधही बाजूला पाऊस नाही. पण उटीत माख पाऊस आहे. एयाने दिलेली माहिती अचूक ठरली व आमअया वेळीहि तसेच घडले.

र्रैंएयालगतअया डोंगरावर अनेक निझलर, ओढे, धबधबे होते. ते सङ्घिटअया कडेखाणावर बागडत होते. भर वषाल ऋतूत येथील सुदर अरएयात एयाची शोभा काय वणालवी? काही वेळेस ते दिसत नसत. तेङ्महा एयाअया पालिसगीतावर आह्णही पुढे जात असू. वाटेत खूप ठिकाणी काळी वानरे दिसतात. चहा व काह्यफीअया म—यातील पुज्ज्ष व ैंी कामगार पाहिले. ते अगाभोवती एक मोठी टोपली बाधून घेत, चहाची कोवळी पाने खुडून एयात टाकत. चहाची झुडुपे असली तरी बरीच उच व डेरेदार असतात. एयात माणूस लपू शकतो. इकडे कमी कपडे वापरतात. पण उटकमड व गुडलूर येथे पुङ्घकळ वेळा गरम कपडे वापरतात.

वाटेत लाइफ बाह्यय कपनीची एक मोटार भेटली. आह्णही तिला "नर्मैंकार, राम राम, टाटा' या अथालने सहज हात केला होता नि ती खरोखरीच थाबली. ती थाबावी अशी आमची इअछा नङ्महती. एयानी आह्णहाला काय मदत हवी? अस विचारल व खरोखरच एक ज्ज्पया दिला. र्रैंएयामAये एखाणा मोटारवाङ्कयाने प्रसे देएयाची ही पहिलीच वेळ होय. या पूर्वीही काही मोटसल व ट-क्ष्स भेटले. एयानी आमची चा्रकशी केली, शुभेअछा ङ्मयं केङ्कया.

आह्णही उटीला 4- 4। ला पोहोचलो. (सकाळी 6।-6।। ला निघालो होतो) यापूर्वी वाटल होत की आपण गुडलूर ते उटकमड ह्नवास 1 दिवसात कज्ज् शकू का? वाटेत सोर्यीैंकर मु,ामासाठी गावही नाहीत. मAयेच अधार पडला तर एखाणा वेळेस राख काढायला झोपडी मिळणेहि अवघड दिसत होते. इतक्ष्या मोठह्ला दाट अरएयात, नागमोडी चढ असलेङ्कया र्रैंएयाकडेला कुठे र्वैंतीच नङ्महती, असणार तरी कशी? निवाराच नाही तर "कलेक्ष्शन' व "भोजन' कसले? सायकली हाती घेऊन धावणे तेवढे या उटी र्रैंएयावर शक्ष्य होते! आवैयक होते! चला, इतका मोठा घाट, अतर सपवून अखेर सAयाकाळी "उटी'अया हजीत ह्नवेश केला. तेथे ह्णयुनिसिपल कमिशरने रहाएयाची सोय केली.

पण तेथील वाह्यचमनने सहकायल दिले नाही. पालिकेअया कायाललयात राखी मह्यटि"गवर झोपलो. पुरेसे अथज्ज्ण पाघज्ज्ण नाही, तापमान कमी! पण अएयत थडीमुळे विशेष झोप लागली नाही. उटकमडपयॄत आह्णही बरेच दमणार हे गहीत धज्ज्न आणखी एक राख थाबएयाचा आधीच आह्णही प्तलह्यन केला होता. पण पावसाळा, थडी, गरम कपडह्लाचा अभाव व मु्रूय ह्णहणजे झोपएयाची ङ्मयर्वैंथा चागली नङ्महती ह्णहणून दुसङ्खया दिवशी उटी सोडली.

"उदकमडल' हे मूळचे र्सैंकत नाव आहे. येथे बारा महिने मेघ असतात. अधूनमधून (मेघाची मडले) पावसाअया ज्ज्पाने उदक सोडत असतात. ह्णहणूनच या गावाला हे नाव पडले. मेघात गुरफटलेली उटी ही खरोखरच "र्टीशशि षि कळश्रश्री'वाटते. हिच वरील नाव इग्रुजाना उारता येत नङ्महते ह्णहणून एयानी एयाचे उटकमड केले, एयाचे सक्षि ज्ज्प उटी होय. उटीअया र्पोैंट आह्यफिसात, ह्णह्रसूरहख़न रिडायरेक्ष्ट केलेली पख मिळाली, खूप आनद वाटला. र्पोैंट आह्यफिसअया अशा सोयी आणि आपङ्कया पुढील मु,ामाचे अदाज यामुळे मिखाशी, नातलगाशी सपकल साधता येत होता.